Yapay Zekâ ve Cinsiyet Eşitsizliği

Sarya TOPRAK

Her gün gelişen yapay zekâ sistemleri, beraberinde birçok tartışmayı getiriyor. Mevcut yapay zeka teknolojisi, cinsiyet eşitsizliğini güçlendiriyor ve ataerkil toplumu sürdürme potansiyeline sahip.

Bilgi işleme ve sosyal sorumluluk uzmanı Catherine Flick'e göre, araçlar ve modern tıp gibi teknolojiler kadınların ihtiyaçlarını göz ardı ederek tasarlanıyor. Yapay zeka teknolojisinin gerçek dünya uygulamalarına entegrasyonu, eşitsiz kodlama ve erkek egemen sağlık veri setlerinden kaynaklanan riskleri beraberinde getiriyor.

UNESCO raporuna göre, yaygın olarak kullanılan büyük dil modelleri olan Open AI’ın GPT-3.5 ve META'nın Llama 2'si, "kadınlara karşı önyargının kesin kanıtlarını" ortaya koyuyor. Kadın isimleri "ev", "aile", "çocuk" ve "evlilik" ile ilişkilendirilirken, erkek isimleri "iş", "yönetici", "maaş" ve "kariyer" ile eşleştiriliyor.

133 yapay zekâ sistemini inceleyen bir araştırma, bu sistemlerin yaklaşık %44'ünün kadınlara karşı önyargılı olduğunu gösteriyor.

McKinsey & Company'ye göre, yapay zekâ nedeniyle kadınların işlerinden çıkarılma olasılığı erkeklerden 1,5 kat daha fazla. Ayrıca yapay zeka araçlarının kullanımı, bu sorunu daha da derinleştirebilir. Örneğin, Amazon'un işe alım sürecinde kullandığı yapay zekâ aracı, kadınları otomatik olarak elemesiyle tartışmalara yol açmıştı. Ancak burada suç yapay zekâda değil; çünkü yapay zekâ sistemleri, internetten topladığı veri setleriyle eğitiliyor ve bu veriler genellikle ayrımcı içerikler içeriyor.

Sanal asistanlar Siri, Alexa, Google Assistant gibi çoğunlukla kadın sesiyle tasarlanmış olması dikkat çekici. Bu tercihin temel nedeni, kadın sesinin "daha nazik ve itaatkâr" olarak algılanması.

Google Translate gibi sistemler cinsiyetsiz cümleleri çevirirken genellikle doktoru erkek, hemşireyi kadın olarak çeviriyor. Görüntü işleme algoritmalarında kadınlar genellikle cinsel veya duygusal temalarla ilişkilendirilirken, erkekler güçlü ve liderlik odaklı temsil ediliyor. LinkedIn uygulamasında ise otomatik öneri sistemleri erkek profillerini öne çıkarırken, kadınların iş teklifleri alma olasılığını azaltıyor.

YZ’YE GÖRE EV İŞİ KADININ TEK İŞİ

ChatGPT'ye "normal(!)" bir kadının ve erkeğin bir gününü anlatması istendiğinde, kadının günlük rutini şu şekilde özetlenebilir:

• Erken kalkar ve ailenin sabah ihtiyaçlarını karşılar.
• Kahvaltı hazırlar, çocuklara ve eşe hizmet eder.
• Evin temizliği, yemek yapımı ve diğer ev işleriyle ilgilenir.
• Sosyal faaliyetleri olabilir ancak aileyi ihmal etmemesi beklenir.
• Çalışıyorsa bile eve erken döner ve ailesine destek olur.
• Çocuklara yardım eder, eşinin ihtiyaçlarını karşılar.
• Eşinin dinlenmesi için ev işleriyle ilgilenir.

Erkek ise özetle şu şekilde bir gün geçirir:

• Hızlıca hazırlanır ve kahvaltısını genellikle başkasına hazırlatır.
• Çocuk bakımı konusunda daha az sorumluluk alır.
• Kariyer odaklı ve rekabetçi olmaya odaklanır.
• Duygusal konulara girmemeye çalışır ve güçlü olmayı vurgular.
• Ev işlerinde daha az rol alır ve dinlenme hakkını daha fazla kullanır.

∗∗∗

Kaynaklar: EvrimAğacı, AI Trends, Eşitlik Adalet Kadın